Identiteit

Jouw identiteit kun je zien als een unieke combinatie van allerlei persoonlijke kenmerken die samen een (relatief stabiele) eenheid vormen. Identiteit is wie je bent, wat het betekent om jou te zijn. Denk hierbij aan allerlei soorten kenmerken, zoals:

Geslacht (Ook wel "biologisch geslacht" genoemd: man/vrouw/interseks)
Gender (Ook wel "psychologisch geslacht" of "genderidentiteit" genoemd. Dit is je persoonlijke beleving van je geslacht: man/vrouw/non-binair enz.)
Persoonlijkheid (karakter, temperament, gewoonten/aangeleerde eigenschappen)
Seksualiteit (heteroseksueel/homoseksueel/biseksueel/a-seksueel)
Waarden en normen
Levensovertuiging/Levensfilosofie (Atheïsme, Boeddhisme, Christendom, Humanisme, Islam, Jodendom)
Enzovoorts

Dit besef van wie je bent, noemt men (Persoonlijke) Identiteit of Eigenheid en bevat een kern van stabiele kenmerken die je je hele leven houdt. Naast de persoonlijke identiteit kun je ook je sociale identiteit onderscheiden.

Sociale identiteit

Je sociale identiteit is het besef bij bepaalde groepen mensen te horen. Sociale identiteit maakt je verbonden met anderen en persoonlijke identiteit maakt je uniek in een groep. Je sociale identiteit wordt bepaald door de kenmerken die jou aan andere mensen verbindt. Hieronder zie je allerlei mogelijke onderdelen van je sociale identiteit met telkens een voorbeeld erachter.

Etnische groep (Nederlanders, Surinamers, Marokkanen)
Religieuze groep (Katholieken, Soennieten, Rabbijnse Joden, Sikh, Shaïvisten, Jezidi’s)
Woonomgeving (dorp/stad, regio, land, landengebied/Europa)
Werk (beroep, werkgever)
Cultu(u)r(en) en subculturen
Politieke groepering (CDA, D66, Groen Links, PvdA, PvdD, PVV, VVD, SP)
Sportclubs/lidmaatschappen (voetballen, schaken, zwemmen)
Hobby/activiteiten (tuinieren, hobbyprogrammeren, gitaarspelen)

Identiteitsontwikkeling

Identiteitsvorming en identiteitsontwikkeling vindt al plaats vanaf het moment van de samenvoeging van het genetisch materiaal van onze ouders, de verwekking. Daarmee zijn namelijk al identiteitskenmerken voor het nog niet eens geboren mensje min of meer vastgelegd; de blauwdruk van ons karakter/temperament, het geslacht, huidskleur, taal die je zult gaan spreken, familie waar je toe behoort. In de baarmoeder is na 4/5 maanden soms het temperament al merkbaar; is de baby fanatiek/druk of juist heel rustig? In een later stadium heb je als mens natuurlijk steeds meer invloed op je identiteitsontwikkeling. Vragen zoals “Wie ben je?” en “Wie wil je zijn?” kun je steeds meer zelf beantwoorden en zelf proberen te beïnvloeden. Zo kun je uiteindelijk wel of niet een religie aanhangen, of je er nu mee bent opgegroeid of niet. Je kiest zelf je studie, werk, lidmaatschappen, hobby en vrijetijdsbestedingen.

Maar toch is er tijdens de kindertijd een belangrijk deel van je identiteit dat je door het overnemen van bijvoorbeeld waarden en normen van je ouders moeilijk kunt beïnvloeden. Het vervelende hiervan is dat deze (bijna automatisch) overgenomen delen in je identiteit niet altijd gelijk zijn aan wie je zelf als persoon eigenlijk bent of wilt zijn (Eigenheid). Dit kan dan tot identiteitsproblemen leiden: Wie ben ik? Wat wil ik?

Identiteitsontwikkeling is eigenlijk nooit echt klaar, omdat je identiteit een groeiend, veranderend gegeven is. Zelfs als je gepensioneerd bent, kunt je nog elementen toevoegen aan je identiteit. Iemand kan dan emigreren, vrijwilligerswerk gaan doen, een religie aanhangen, trouwen of een nieuwe hobby uitoefenen.

Identiteit en zelfbeeld

Identiteit en zelfbeeld zijn twee begrippen die veel met elkaar hebben te maken. Zelfbeeld is het geheel van gedachten en waarderingen die je over jezelf hebt. Het is een houding ten opzichte van jezelf waar een oordeel in zit en dat zit in het begrip identiteit niet. Ook kan het zelfbeeld (deels) onbewust zijn en invloed uitoefenen op je gedrag en stemming.

Identificatie

Het begrip identificatie betekent in de psychologie het je vereenzelvigen met een persoon of groep mensen. In gedachten doe je dus eigenlijk alsof jij en de ander (persoon of groep) één bent, bijvoorbeeld om zo te genieten van de waardering die eigenlijk alleen ander krijgt. Op die manier worden je gevoelens van eigenwaarde vergroot en wordt je gestimuleerd om dezelfde eigenschappen te oefenen als diegene met wie je je identificeert. Want die eigenschappen leveren blijkbaar het behalen van een doel en de bijbehorende waardering op.
Identificatie is hierdoor een belangrijk proces in de ontwikkeling van iemands persoonlijkheid en karakter, dus ook van je identiteitsontwikkeling. Als kind identificeer je je als eerste met je ouders, later met oudere zussen/broers/neven/nichten, leraren, vrienden, of anderen mensen die van betekenis zijn voor jou.
Voorbeeld: Een meisje dat trots is op de overwinning van “haar” Nederlands vrouwenvoetbalelftal, alsof zij zelf de winnende treffer heeft gescoord.

Als je meer over jezelf wilt weten kun je bijvoorbeeld gratis een persoonlijkheidstest doen. Een meer uitgebreide test is de big five persoonlijkheidstest; deze heeft een uitgebreide genormeerde uitslag.